Nastrój jest stanem emocjonalnym trwającym zwykle przez godziny, dni lub tygodnie. Czasem jest również jedynie tłem o niskiej intensywności. Dlatego trudno jest powiedzieć, kiedy się kończy, a kiedy zaczyna. Od emocji różni się między innymi tym, że jest on często bezprzedmiotowy i nieukierunkowany.
Większość badaczy uważa, że nastrój posiada wspólne cechy z innymi zjawiskami afektywnymi, takimi jak emocje czy uczucia, ale posiada on również własną specyfikę. Pojęcie nastroju jest szersze zakresowo niż aspekt emocji. Jest tak, ponieważ odnosi się ono do wszystkich przejściowych stanów uczuciowych, a nie tylko tych, które towarzyszą specyficznym emocjom. Emocje są intensywniejsze i wiążą się z dużym wydatkowaniem energii. Nastrój, w przeciwieństwie do emocji, może być związany ze stanami charakteryzującymi się niskim poziomem energii. Nasze emocje i nastroje kształtowane są przez czynniki zewnętrzne, natomiast tylko nastrój może być kształtowany przez różne procesy wewnętrzne naszego organizmu.
Badania pokazały, że nastrój człowieka zmienia się w czasie. W przypadku, gdy afekt rdzenny trwa umiarkowany czas, staje się nastrojem, jeśli bardziej rozciąga się w czasie, zaczyna być postawą, czyli uczuciem wobec obiektu. Można zatem stwierdzić: to, co odróżnia uczucie od nastroju, to czas trwania afektu oraz obecność obiektu.
Wydarzenia mające na co dzień miejsce w naszym życiu powodują wahania reakcji emocjonalnych (w górę i w dół). Kiedy jednak weźmiemy pod uwagę dłuższy okres, to okaże się, że w przypadku konkretnej osoby nastrój utrzyma się na średnim dla niej poziomie. Każdy z nas posiada dominujący dla siebie nastrój.
Koncepcje struktur nastroju
Większość koncepcji struktur nastroju skłania się ku modelom posiadającym dwa zależne od siebie dwubiegunowe wymiary. Są to:
-
wymiar hedonistyczny – opisywany na biegunach przyjemności i nieprzyjemności,
-
wymiar aktywacji – opisany przez aktywność i bierność.
Przyjemność jest stanem wtórnym, łączącym stan niskiego pobudzenia napięciowego i wysokiego pobudzenia energetycznego. Rzecz ma się odwrotnie w przypadku wymiaru nieprzyjemności, który opisywany jest jako stan charakteryzujący się wysokim pobudzeniem napięciowym i niskim pobudzeniem energetycznym.
Koncepcja ta stała się podstawą do sformułowania przez Matthewsa, Jonesa i Chamberlaina Trójwymiarowego modelu nastroju. Model ten opisywany jest przez trzy dwubiegunowe czynniki nastroju, które są ze sobą skorelowane:ton hedonistyczny, pobudzenie napięciowe oraz pobudzenie energetyczne.
-
ton hedonistyczny opisywany jest w wymiarze przyjemność – nieprzyjemność,
-
pobudzenie napięciowe to wymiar napięcie – relaksacja,
-
pobudzenie energetyczne opisywane jest na skali energia – zmęczenie.
Badania pokazały, że model ten jest najlepiej dopasowany do danych empirycznych i jest chyba najczęściej stosowanym do opisywania i mierzenia aktualnego nastroju.
Pięć punktów, wyznaczników nastroju:
-
Nastrój nie jest związany z obiektem, albo jest związany jedynie z quasi-obiektem. Należy rozumieć to w taki sposób, że nie tylko trudno wskazać na bodziec wywołujący konkretny nastrój (lub bodziec ten jest pozorny), ale również – na jego adresata. Emocje tym zatem różnią się od nastroju, że posiadają obiekt.
-
Czas trwania nastroju. W przeciwieństwie do emocji, trwających zaledwie parę minut lub nawet sekund, nastrój może utrzymywać się parę godzin czy nawet dni.
-
Pobudzenie fizjologiczne. Stany charakteryzujące się słabym pobudzeniem i niskim poziomem energii mogą być właściwe dla nastroju, ale nie dla emocji. W przypadku emocji zawsze występuje silne pobudzenie energetyczne.
-
Nastrój dotyczy wszystkich stanów afektywnych, a nie jedynie tych o większej intensywności, co jest charakterystyczne dla emocji.
-
Nastrój charakteryzuje się regularnością. Wzorce zmiany nastroju powtarzają się zarówno w większych (sezonowość), jak i mniejszych cyklach (dobowość).
Nasze funkcjonowanie jest bezpośrednio związane z aktualnym nastrojem. Zależność ta oparta jest na wzajemności. Nasz nastrój zależny jest od wielu czynników, tj. np.: rytmy około dobowe, czynniki psychofizyczne, ale również warunki atmosferyczne.
Jak możesz poprawić sobie nastrój:
-
otaczaj się ulubionymi kolorami i zapachami,
-
słuchaj ulubionej muzyki; ale jeśli potrzebujesz ciszy, wyłącz wszystko, co może Ciebie rozpraszać, „otul się ciszą” i oddychaj głęboko;
-
poczytaj książkę, pobudzisz wyobraźnię, przeniesiesz się myślami gdzie indziej;
-
obejrzyj dobry film;
-
pracuj z ciałem (ruch to zdrowie) np. spaceruj, biegaj, ćwicz;
-
pracuj z oddechem (głębokie wdechy i wydechy uspokajają umysł i przywracają naturalny rytm ciału, przygotowując się do kolejnych wyzwań) np. medytuj, kontempluj, módl się;
-
jedz produkty bogate w magnez, cynk, żelazo i witaminy z grupy B, np. czekolada, migdały, orzechy, nasiona chia, słonecznika, banany, morele, marchew, brokuły, pieczarki, buraki, ziemniaki, kasze, płatki owsiane, itp.
-
przebywaj w miłym towarzystwie, otaczaj się dobrymi ludźmi, jeśli takich nie masz, postaw na siebie;
-
przytulaj się do ludzi, do zwierząt i do drzew; przytulanie wzmaga produkcję hormonów oksytocyny i dopaminy s
-
śmiej się i uśmiechaj często; śmiech to zdrowie, zwiększa produkcję serotoniny i endorfin.
Dla lepszego komfortu naszego życia ważne jest trafne rozpoznanie naszego aktualnego nastroju, jak i mądre nim zarządzanie. Działanie takie może niwelować napięcie i stres, związany zarówno z samym nastrojem, jak i czynnikami, które na ten nastrój wpływają.
Autor: Joanna Wiślicka, psycholog i terapeuta
Jeśli zainteresował cię ten artykuł zapraszam do polubienia lub pozostawienia komentarza.
Zachęcam do przeczytania innych artykułów mojego autorstwa: https://psychologiabycia.wordpress.com/2020/03/29/otworz-sie-na-nurt-zycia/
Psychologia bycia 