Psychozy (zaburzenia psychiczne lub psychotyczne) jest to stan umysłu, w którym występują poważne zaburzenia w postrzeganiu (percepcji) rzeczywistości. Osoby, które doznają stanu psychozy, doświadczają zaburzeń świadomości, spostrzegania i całkowitej dezorganizacji w procesie myślenia. W zaburzeniach psychotycznych możemy widzieć, słyszeć, czuć, smakować rzeczy, których nie ma w rzeczywistym świecie, jak również doświadczać zaburzeń w toku myślenia np. wierzyć, że ktoś nas obserwuje albo, że chce nam zrobić krzywdę. Osoba znajdująca się w stanie psychozy ma przekonanie o realności swoich przeżyć i wydaje się jej, że funkcjonuje normalnie. Istotą psychozy jest brak krytycyzmu wobec własnych, nieprawidłowych spostrzeżeń i osądów.
Terminu tego po raz pierwszy użył Ernst Von Feuchtersleben w 1845 roku. Pojęcie to używane w psychiatrii głównie dla rozróżnienia stanu dezorganizacji pracy umysłu wynikającego z choroby psychicznej od podobnego w zewnętrznych przejawach stanu wynikającego z fizycznego uszkodzenia układu nerwowego. Psychoza jest ogólnym terminem opisującym całą grupę ludzkich zachowań (zaburzeń), które mogą mieć rozmaite przyczyny i dlatego nie jest traktowana jako osobna jednostka chorobowa, tak właściwie to stosuje się termin psychozy.
Zależnie od objawów wyróżniamy kilka rodzajów zaburzeń psychicznych. Do grup psychoz możemy zaliczyć stany chorobowe, które prezentują szereg różnych objawów, ale wszystkie łączy fakt występowania urojeń i halucynacji. Najczęściej spotykane psychozy to:
-
schizofrenia,
-
zaburzenia schizoafektywne,
-
psychozy reaktywne,
-
psychozy egzogenne.
Objawami charakterystycznymi dla wszystkich typów zaburzeń psychotycznych są halucynacje i urojenia.
Halucynacje – to doświadczenia zmysłowe, które nie są wywoływane żadnym bodźcem pochodzącym z zewnątrz, np. osoba w stanie psychozy może słyszeć głosy, czuć zapachy czy dotyk na skórze. Osoba chora jest przekonana, że halucynacje są prawdziwe, mimo że nie mają one odzwierciedlenia w rzeczywistości.
Urojenia – to zburzenia myślenia polegające na posiadaniu fałszywych przekonań, błędnych sądów, w które osoba zaburzona mocno wierzy, mimo że nie są rzeczywiste. Osoba w stanie psychozy nie bierze pod uwagę dowodów przeczących jej przekonaniom i nie potrafi przyjąć perspektyw innej osoby, która się z nią nie zgadza. Często spotykane urojenia to np. przekonanie, że inne osoby potrafią nam czytać w myślach, że myśli są nam przez kogoś ”wkładane” do głowy albo przekonanie, że jakaś zewnętrzna siła nas kontroluje. Urojenia rzadko są spójnym systemem przekonań, ale osoba w stanie psychozy dostrzega absurdalności takich przekonań.
W zaburzeniach psychotycznych występują objawy, które wiążą się z zaburzeniem spostrzegania, czyli ustalania relacji pomiędzy docierającymi do narządów zmysłów bodźcami przenoszącymi informację, a tworzeniem ich reprezentacji w umyśle. Pacjenci psychotyczni odbierają rzeczywistość jako zniekształconą, co może powodować niestabilność emocjonalną i prowadzić do stosowania prostych mechanizmów obronnych, np. regresji. Oderwanie od rzeczywistości prowadzi do izolacji, co z kolei wywołuje niepokój i lęk oraz bardzo często potęguje omamy. Próba zaadaptowania się do lęku wywołuje zespół objawów prowadzący do złego przystosowania. Proces chorobowy intensyfikuje się, dochodzi do zerwania myśli z rzeczywistością, wszystkie bodźce przyjmują nowe znaczenie i układają się w dziwne, aluzyjne związki. Procesy integrujące percepcję zostają rozerwane, co sprawia, że wypowiedzi pacjenta są dziwne, nieadekwatne do danej sytuacji, tak właśnie rozwija się psychoza.
Autor: Joanna Wiślicka,
psycholog, terapeuta
Bibliografia:
„Schizofrenia”A. Kępiński Wyd. 3 PZWL, Warszawa 1979;
„Oblicza psychozy- rozdz. 5 Psychozy” Anna Grzywa, wyd. 1 Lublin, 2005,
„Zdrowie i choroba – rozdz. Zaburzenia psychotyczne” Małgorzata Walęcka, „Wgląd w chorobę a zaburzenia poznania społecznego w schizofrenii” – przegląd literatury H.Karakuła i wsp. Curr. Probl. Psychiatry 2011; 12(4): 510-515, Wydawnictwo: TacyJakJa 2011.
Polecam inne podobne tematycznie moje artykuły:
https://psychologiabycia.wordpress.com/2020/05/21/jak-madrze-wspierac-osobe-chorujaca-psychicznie/
https://psychologiabycia.wordpress.com/2013/07/25/lek-znieksztalcona-rzeczywistosc/
https://psychologiabycia.wordpress.com/2020/09/02/problematyka-samobojstw-suicydologia/
Psychologia bycia 