Kryzys
W sytuacji kryzysowej warto jest zadać sobie pytanie, czy ten kryzys, którego doświadczamy teraz różni się czymkolwiek od innych kryzysów, jakich doświadczaliśmy do tej pory w naszym życiu? Kryzysy w swoim przebiegu są podobne, występują z różną częstotliwością w życiu każdego z nas. Nie ma życia, bez doświadczeń kryzysowych, ale kształtują one nasz charakter i mogą być szansą na rozwój potencjału.
Samo słowo „kryzys” pochodzi od greckiego „krino” i oznacza: punkt zwrotny, przełomowy; moment rozstrzygający; jakościową zmianę układu lub w układzie. W języku ang. „Crisis” znaczenie słowa kryzys poszerza się o takie cechy, jak: nagłość, urazowość i subiektywne konsekwencje urazu w postaci przeżyć negatywnych. To niezależnie od źródła (wewnętrzne, zewnętrzne) kryzysu, znaczenie ma jedynie nasza reakcja, na zaistniałą sytuację i to jakie sposoby radzenia sobie z nią podejmiemy.
Co o kryzysie mówi psychologia?
Kryzys jest wynikiem trudności w osiągnięciu celów życiowych, które wydają się ludziom nie do pokonania na drodze zwyczajowych wyborów i zachowań. Kryzys to reakcja na sytuację trudną, krytyczną, zazwyczaj dotąd niespotykaną, nagłą, nieprzewidywalną, przekraczającą zwykłe ludzkie doświadczenia, a wobec której dotychczasowe sposoby i umiejętności rozwiązywania problemów stają się niewystarczające. Z drugiej strony zjawiska kryzysowe mogą oznaczać też szanse rozwoju, być okazją do wyjścia z tzw. „sfery komfortu„. Kryzys łączy w sobie szansę, okazje, jak i zagrożenie, niebezpieczeństwo. Kryzys ma charakter przejściowy i może byc rozwiązany na dwa sposoby, w ciągu o.k 5 tygodni: adekwatny, a wtedy daje szansę na rozwój psychologiczny lub nieadekwatny, wówczas powoduje podatność na wystąpienie zaburzeń a nawet chorób psychicznych. Korzystne rozwiązanie kryzysu zależy głównie od działania danej osoby i interwencji innych ludzi. Takie czynniki jak osobowość człowieka, jego przeszłe negatywne doświadczenia mogą być pomocne lub stanowić obciążenie.
Podczas kryzysu ludzie nie tylko doświadczają zwiększonej potrzeby uzyskania pomocy, ale też sygnalizują ją innym, są też o wiele bardziej otwarci i podatni na zewnętrzną interwencję niż wtedy, gdy są w stanie równowagi.
W sytuacji kryzysowej jednostka reaguje na sytuację zagrażającą zwiększonym napięciem i stosuje nawykowe sposoby rozwiązania problemu. Jeśli sposoby te nie przynoszą rozwiązania i zagrożenie trwa, napięcie wzrasta i następuje dezorganizacja funkcjonowania. Jednostka ponownie próbuje stosować „stare” sposoby, ale nie udaje jej się poradzić z kryzysową (zagrażającą, traumatyczną) sytuacją. Napięcie rośnie dalej i powoduje zwiększenie mobilizacji sił organizmu.
Możliwe są różne rozwiązania:
-
jednostka znajduje nowe metody i problem rozwiązuje,
-
zmienia jego ocenę i przestaje uważać za problem wymagający rozwiązania,
-
całkowicie rezygnuje z jego rozwiązania.
Jeżeli nie zostało zastosowane żadne z powyższych działań to napięcie rośnie do „punktu załamania” i następuje dezorganizacja osobowości. Wówczas może dojść do eskalacji kryzysu, a nawet zachowań destrukcyjnych lub autodestrukcyjnych.
To jaką rolę odegra kryzys w życiu danej jednostki, zależy od wielu czynników:
-
natury problemu,
-
indywidualnych zasobów jednostki,
-
sposobu rozwiązywania problemów,
-
dostępnego wsparcia rodzinnego i środowiskowego.
Efektem może być lepsza lub gorsza równowaga psychofizyczna, która oznacza powrót do stanu przed kryzysowego.
Czy kryzysy w naszym życiu mogą być szansą na rozwój?
Tak mogą i często są. W sytuacji kryzysowej (trudnej, traumatycznej) jednostka szuka sposobów radzenia sobie z sytuacją sięgając często lub wyzwalając niejako w sobie zasoby dotąd nie osiągalne, czy wcześniej nierozpoznane. Bardzo często sytuacja kryzysowa wymaga od człowieka zmiany perspektywy życiowej (przewartościowanie), co bywa punktem zwrotnym. Rodzi to świadomość konieczności przemian dotychczasowego sposobu funkcjonowania psychospołecznego w ciągu stosunkowo krótkiego czasu. Przemiany te mają zwykle charakter rozwojowy, progresywny – są naturalną konsekwencją wysiłku adaptacyjnego jaki ponosi wówczas jednostka, często wspomagana przez otoczenie.
Rozwój ludzkiego potencjału często wyzwalany jest przez sytuacje traumatyczne, czy właśnie kryzysy i tylko od jednostki zależy, jaką rolę w jej życiu odegra wystąpienie takich trudności. Istnieje możliwość wyjścia z kryzysu wzmocnionym, dojrzalszym, lepiej przystosowanym do zadań życiowych. Rozwój jest nam potrzebny, żeby nauczyć się lepszej relacji ze swoją niedoskonałością, przykrymi wspomnieniami i bólem. Daje możliwość głębszego poznania i akceptacji siebie. Rozwijaj się, zacznij robić to, co zwykle odkładałeś na później, poszukuj rozwiązań swojej sytuacji/ swoich problemów, ucz się nowych rzeczy, twój umysł właśnie teraz otwiera się na to, co nowe, teraz jest najbardziej chłonny, a Ty kreatywny.
Kryzys daje ogromne możliwości rozwoju. Twój potencjał nie gaśnie, jest zawsze w gotowości, ale musi być przez Ciebie odkryty. Nie ma znaczenia na jakiej płaszczyźnie funkcjonowania: emocjonalnej, intelektualnej, duchowej, społecznej, czy ekonomicznej) chcesz dokonać zmiany, zrób to!… teraz masz okazję, skorzystaj z niej. 🙂
Jedno jest pewne kryzysy w naszym życiu pojawiają się i będą się pojawiały, a dzieje się tak, nie bez powodu. To czego doświadczamy, staje się częścią nas samych, dzięki sytuacjom trudnym, uczymy się siebie wciąż na nowo. Gdy się już pojawią kolejne, będziemy potrafili, na podstawie dotychczasowych doświadczeń minimalizować jego skutki, a z czasem może nawet będziemy w stanie ograniczyć sytuacje wywołujące kryzys. Pamiętaj jednak, że nie wszystko da się przewidzieć i nie na wszystko mamy wpływ, a jeśli na coś wpływu nie mamy, to po co się tym przejmować 😉
Jeśli chcesz podziel się ze mną w komentarzu swoimi odczuciami i daj znać, czy się rozwijasz w czasie kryzysu? Jeśli tak, to napisz co się zmieniło w Tobie i w twoim życiu?
Autor: Joanna Wiślicka
Psycholog i terapeuta, pracuje metodami autorskimi i w podejściu skoncentrowanym na rozwiązaniu (TSR)
Zachęcam również do przeczytania innych artykułów mojego autorstwa:
https://psychologiabycia.wordpress.com/2020/08/04/trudnosci-w-codziennosci-a-proces-zmiany/
https://psychologiabycia.wordpress.com/2020/08/31/interwencja-kryzysowa/
Psychologia bycia 